Naga, (sanskryt: „wąż”) w hinduizmie, buddyzmie i Dżinizmie, członek klasy mitycznych pół-istot, pół-ludzi i pół-kobry. Są silnym, przystojnym gatunkiem, który może przybrać formę całkowicie ludzką lub całkowicie serpentynową i jest potencjalnie niebezpieczny, ale często korzystny dla ludzi. Żyją w podziemnym królestwie zwanym Naga-loka lub Patala-loka, które jest wypełnione olśniewającymi pałacami, pięknie zdobionymi drogocennymi klejnotami., Bóstwo stwórcze Brahma spychało nagów do dolnych rejonów, kiedy stały się one zbyt zaludnione na ziemi i rozkazało im ugryźć tylko tych naprawdę złych lub tych, których przeznaczeniem jest przedwczesna śmierć. Są również związane z wodami-rzekami, jeziorami, morzami i studniami – i są strażnikami skarbów.
trzy godne uwagi Naga to Shesha (lub Ananta), który w hinduskim micie o stworzeniu wspiera Narajanę (Wisznu), gdy leży na kosmicznym oceanie i na którym spoczywa stworzony świat; Vasuki, który był używany jako lina do ubijania kosmicznego Oceanu mleka; i Takshaka, plemienny wódz węży. We współczesnym hinduizmie narodziny węży obchodzone są na Naga-panchami w miesiącu Śrawana (Lipiec–Sierpień).
Nagas (naginis lub nagis) są wężowymi księżniczkami o uderzającej urodzie., Dynastie Manipur w północno-wschodnich Indiach, Pallavowie w południowych Indiach i rządząca Rodzina Funan (starożytne Indochiny) twierdziły, że każda z nich miała swój początek w zjednoczeniu człowieka i nagi.
w buddyzmie nagas są często przedstawiani jako opiekunowie drzwi lub, jak w Tybecie, jako pomniejsze bóstwa. Król nagi Muchalinda, który chronił Buddę przed deszczem przez siedem dni, podczas gdy był głęboko w medytacji, jest pięknie przedstawiony w 9–tych-XIII-wiecznych buddach Mon-khmerskich obecnych w Tajlandii i Kambodży., W Dżinizmie Tirthankara (Zbawiciel) Parshvanatha jest zawsze pokazywany z baldachimem z kapturem naga nad głową.
w sztuce nagas są przedstawiani w pełni zoomorficznej formie, jako Kobry z kapturem mające od jednej do siedmiu lub więcej głów; jako istoty ludzkie z czaszką węża z wieloma kapturami nad głowami; lub jako pół człowieka, z dolną częścią ciała poniżej pępka zwiniętą jak wąż i czaszką kapturów nad głowami. Często są one pokazywane w pozycjach adoracji, jak jeden z głównych bogów lub bohaterów jest pokazany dokonując jakiegoś cudownego wyczynu na ich oczach.,